Sağlıklı Yaşam Süresi ve Kişiliğin Etkisi

Sağlıklı Yaşam Süresi

Lancet dergisinde 2024 yılında yayınlanan, 204 ülkeyi kapsayan geniş kapsamlı bir araştırma sonuçlarına göre “Yaşam Süresi” (Lifespan) ile “Sağlıklı Yaşam Süresi “(Healthy Lifespan) incelendiğinde sonuçlar şöyle olmuş:

Dünya genelinde;

Kadınlar için 2050 yılı Yaşam Süresi Beklentisi 80,5 yaş iken erkekler için 76 yaş.  Sağlıklı Yaşam Süresi beklentisi ise kadınlar için 67,5 yaş iken erkekler için 66 yaş.

Türkiye için bu beklentiler sırasıyla, kadınlar için 83,4 yaş ve 69,6 yaş (fark 13,8 yaş), erkekler için de 79,5 ve 69,1 yaş (fark 10,4yaş).

Yani kadınların ortalama yaşam süresi erkeklere göre uzun iken, sağlıklı geçiremedikleri yaşam erkeklere kıyasla daha uzun. Genel ortalamada ömrün 10 yılı sağlıklı geçmiyor.

Kişiliğin “sağlık yaşam süresi”ne etkisi

Time dergisinde birkaç yıl önce yayınlanan “Sağlıklı Yaşam Süresi” (Healty Lifespan) ilgili bir makaleye göre bazı kişilik özellikleri sağlıklı yaşlanma süresini uzatabilir. Özellikle de 80 yaş ve sonrasında yani yaşlılık döneminde bu kişilik özelliklerinin etkisi ile ilgili araştırmalar yapılmış.

"Son araştırmalar, çeşitli kişilik özelliklerinin, 80’li yaşlarında ve sonrasında sağlıklı bir yaşam üzerinde etkisi olduğunu gösteriyor. Hatta bu araştırmalara göre, kişilik ve uzun ömür arasındaki bağlantı, zekanın veya ne kadar paran olduğunun uzun ömürle olan ilişkisi kadar güçlüdür. “

Makaleye göre beş kişilik özelliği, sağlıklı bir yaşam süresini uzatmaya destek oluyor.

İşine bağlı/Vazifeşinas olmak (Conscientiousness)

“İşine bağlı, organize ve sorumlu insanlar daha uzun yaşama eğilimindedir. Egzersiz ve beslenme konusunda gayretlidirler. Ayrıca stresli durumlarla daha iyi başa çıkabilirler ki, bu da daha az enflamasyon demektir ve yaşlanmayı yavaşlatır."

Amaç

“Uzun ömürlülük için diğer bir nitelik de “yaşam amacı”na sahip olmak ya da enerji veren net hedeflerle yaşamda bir yön belirlemiş olmaktır. Bu kişiler olumsuz durumlarla daha kolay başa çıkabilirler. “

Burada bahsi geçen illaki “ulvi” bir hayat amacına sahip olmak değil. Özellikle emeklilik döneminde vakti iyi değerlendirmeyi ve daha tatmin hissetmeyi sağlayacak bir hobinin, uğraşının olması. Bunu yapan kişilerde daha düşük demans ve depresyon oranları tespit edilmiş.

İyimserlik

“Boston Üniversitesi'nde psikolog olan Lewina Lee'nin araştırmasına göre, iyimserlik, uzun ömürlülükle ilişkilidir. Yaşlanmanın bilgelik, olgunluk gibi pozitif taraflarını görme eğiliminde olan kişiler ortalama 7,6 yıl daha uzun yaşarlar. “

Dışadönüklük

California-Irvine Üniversitesi'nde Psikoloji Profesörü olan Susan Charles "Sosyal ilişkiler ve uzun ömür arasındaki bağlantı, kolesterol seviyeleri veya sigara içmek kadar güçlüdür. Sosyal kelebekler daha aktif olma eğilimindedir ve bu da sağlıklarını korur.” diyor.  

Kaygılı/Nevrotik Olmamak

 “Sakin, vakur kişilikler daha yüksek iç huzuruna sahiptirler ve tabi ki daha kaliteli bir uyku düzenleri vardır. Tabi ki bunlar da uzun ömrü destekler.”

 “En yaygın stres kaynağı diğer insanlardır, ancak başarılı bir şekilde yaşlananlar, başkaları tarafından tehdit altında veya bıkkın hissetmeden sosyalleşmenin faydalarını elde ederler.”

Kaygılı ve nevtorik kişiler için, yaratıcılığı artıracak faaliyetler, yavaş yaşamaya gayret, meditasyon yardımcı olabilir. İşler ters gittiğinde farklı yollar denemeye açık olursak daha az tedirgin oluruz.

Hayatın her döneminde bu kişilik özelliklerinin faydasını göreceğimiz kesin. Ancak yaş almaya başladıkça, kişiliğimizin yaşam kalitemize etkisi konusunda farkındalığımız artıyor bence. Farkındalık çok iyidir tabi ki ama daha iyi olan gerekli gördüğümüz değişimleri başlatabilmektir, değil mi? Ne dersiniz:)

Şöyle bir sözle karşılaştım ve çok hoşuma gitti:

“Yaşam süresini uzatmak isteyenler yaşamlarına yıl katmaya çalışırlar, sağlıklı hayatlarını uzatmak isteyenler ise yıllarına sağlık katmaya çalışırlar. “

“Herşeyin başı sağlık” lafını sıklıkla kullanan bir toplumuz. Her şeyin başı sağlık ise sağlığımızı ilgilendiren her türlü konu yaşamımızda önceliklendiriyor olmak gerekir. Belki bu haftanın planlarını yaparken bunu dikkate alırsınız😊

Sevgiler

Dilek Karaca Bali

3.5.2025